Οι παροιμίες και οι συνήθειες αν απουσιάζανε από τη ζωή των ανθρώπων δεν θα γνωρίζανε το αποτέλεσμα που θα είχανε στην πορεία της ζωής τους. Όποιοι τις εκτελούσανε όλες σίγουρα ελπίζανε ότι θα κερδίσουν τη ζωή που τους χάρισε η Θεία δύναμης. Όταν ο Θεός έφερε τον άνθρωπο εις την φύση του είχε πει ότι θα εργάζεσαι επάνω σε αυτήν και οι κόποι σου θα είναι σε όφελός σου να δημιουργηθείς και δεν θα έχεις κανένα φόβο να χαθείς από αυτήν. Εκείνος που δεν θα εργάζεται θα είναι το εμπόδιο να μην διατηρηθεί στην ζωή, οπότε διαλέγει μόνος του την πορεία της.
Έτσι για τον λόγο αυτόν όλες του τις δυνάμεις τις διέθεσε εις την εργασία για να προχωρήσει στη δημιουργία της ζωής του, όπως ήτανε και ο προορισμός του ανθρώπου. Όσο προχωρούσε ο χρόνος προχωρούσε και η πρόοδος και έφθασε να δημιουργήσει οικογένεια και όλοι μαζί να φέρουν το αποτέλεσμα που ήτανε και η επιθυμία της. Γονείς και παιδιά στον αγώνα της ζωής τους να εργάζονται καθημερινά στην εργασία που είχανε επιλέξει για να βιώνουν με άνεση και ακόμα για περισσότερη πρόοδο.
Η μία εποχή διαδεχότανε την άλλη για την χώρα μας και οι άνθρωποι μετά από πολλούς αγώνες που περάσανε από καιρικές συνθήκες σεισμούς, πολέμους κλπ. Φτάσανε στην περασμένη κατοχή να εργάζονται εντατικά για να βρεθούνε σε μια καλύτερη ζωή και να ξεχάσουν όλα τα περασμένα βιώματά τους.
Αυτά τα χρόνια η γεωργία και η κτηνοτροφία ήτανε για τους περισσότερους τα επαγγέλματα που εκτελούσανε για να αποκτούν τα περισσότερα αγαθά τους για να ζήσουνε. Όλες οι οικογένειες στον τόπο που κατοικούσανε εργαζότανε εντατικά για να διαβιώνουν και να ελπίζουν αργότερα να γνωρίσουν καλύτερη εποχή.
Πρώτα εκτελούσανε τις δικές τους εργασίες σε όλα αυτά για το σπίτι τους και μετά εφ’ όσον τους έμενε χρόνους πηγαίνανε να εργαστούν μεροκάματο σε μεγαλοκτηματίες που είχανε ανάγκη από τους εργάτες.
Σε μια ημιορεινή περιοχή του τόπου μας υπήρχε ένας μεγαλοκτηματίας που είχε πολλά αμπέλια και έπαιρνε πολλούς εργάτες για να τα κλαδεύουν, να τα καλλιεργούν και για να μαζεύουν τα σταφύλια. Οι εργάτες που επιθυμούσανε να εργαστούν ήτανε από τα γύρω χωριά της περιοχής του αμπελώνα. Το αφεντικό όριζε ένα έμπειρο παλιό εργάτη ως επιστάτη που τον είχε πολλά χρόνια στις εργασίες του και τον πλήρωνε περισσότερο από τους άλλους και τον ενημέρωνε για όλα.
Τις πρώτες ημέρες παρατήρησε πως ένας εργάτης ο Αντώνης εργαζότανε πολύ αργά, ενώ οι άλλοι προχωρούσανε ομοιόμορφα μπροστά σε όλες τις εργασίες πολύ περισσότερο όταν σκάβανε το αμπέλι με τις τσάπες και αυτός έμενε πολύ πίσω. Αυτό γινότανε κάθε μέρα. Έτσι αναγκάστηκε ο επιστάτης να τον παρατηρήσει μήπως είχε κανένα πρόβλημα με την υγεία του ή το πρωί δεν τρώει πολύ φαγητό και δεν έχει δυνάμεις να εργαστεί. Αυτός απάντησε ότι σε όλα είναι καλά. Όμως στην εργασία βγάζει λίγη δουλειά και όφειλε να το αναφέρει στο αφεντικό του και το έπραξε. Αυτός του απάντησε να του πεις να αυξήσει την εργατικότητά του αλλιώς θα τον σχολάσει. Όμως συνέχιζε το ίδιο οπότε τον πήγε να τον πληρώσει για να μην ξανάρθει στην εργασία. Πράγματι τον πλήρωσε και του είπε το αφεντικό: είσαι πολύ αμπάσος στην δουλειά σου και μου βγάζεις λίγη, γι’ αυτό αύριο θα πάρω άλλον εργάτη στην θέση σου. Αυτός έφυγε με σκυμμένο το κεφάλι και οι άλλοι εργάτες στεναχωρηθήκανε που φεύγει, αλλά δεν είχανε τον λόγο να παρέμβουν μήπως και αυτοί χάσουν την δουλειά τους.
Ένας εργάτης που τον γνώριζε γιατί ήτανε γείτονάς του είπε στον επιστάτη: Δυστυχώς όλοι στην οικογένειά του είναι αμπάσιδες και γι’ αυτό πεινούνε. Για το παραπάνω περιστατικό πριν μία βδομάδα μας ενημέρωσε και ένας ηλικιωμένος που είχε ζήσει την κατοχή με τον γερμανικό πόλεμο και γνώριζε πολύ καλά τον αμπάσο εργάτη, γιατί ήτανε από τον ίδιο χωριό. Υπ’ όψιν ότι τους αμπάσους τους ξέρανε και δεν τους παίρνανε για εργάτες επειδή είχανε μικρή απόδοση και εξαιτίας αυτού ήτανε πιο φτωχοί από τους άλλους. Όταν κάποιος ήθελε καλό εργάτη ρωτούσε τους χωριανούς στο καφενείο ή τον αγροφύλακα που τους ήξερε. Όπως μια φορά ένας ρώτησε τον αγροφύλακα να πάρω εργάτη τον Μανώλη; Είναι καλός; Και αυτός του απάντησε γελώντας: να του πεις ότι θα σε πληρώνω μισό μεροκάματο όλη την ημέρα γιατί είσαι αργός στην δουλειά σου. Αυτός δέχτηκε γιατί δεν είχε λεφτά να πάρει ψωμί και τσιγάρα. Οφείλουμε να πούμε ότι αυτή η συνήθεια είναι τοπική του νησιού μας, γιατί αλλού πουθενά δεν γινότανε όπως γνωρίζουμε.
Σήμερα ο παραπάνω χαρακτηρισμός της παλιάς εποχής για τον εργάτη δεν λέγετε καθόλου από τους νέους μας ούτε τον έχουν ακούσει ποτέ. Όμως λέγεται και εφαρμόζεται μόνο από λίγους που κατοικούν σε ορεινές περιοχές. Αν κάποτε τύχει να τον ακούσουνε οι νέοι των πόλεων θα νομίζουν ότι τους βρίζουν και θα παρεξηγηθούν. Όταν ενημερωθούν σωστά, ίσως στο μέλλον τους, όταν κάπου θα είναι υπεύθυνοι, θα πούνε αμέσως στον εργάτη είσαι αμπάσος και φύγε από την δουλειά μου.
* Ο Γιάννης Τσακπίνης είναι απόστρατος αξιωματικός (γράφει όπως τα θυμάται)
