Του ΠΟΛΥΒΙΟΥ ΨΗΝΑ*
Λίγο πριν τις εκλογές τα κυβερνητικά επιτελεία είθισται να επαίρονται για το έργο που επιτελέστηκε επί των ημερών τους. Πομπώδη αυτοαναφορικά κείμενα γραμμένα από τους επιτελείς των υπουργών που κομπάζουν για τα πόσο καλά έγιναν όλα. Κείμενα που απέχουν παρασάγγας από την πραγματικότητα που υποτίθεται ότι περιγράφουν, που δεν έχουν ίχνος αυτοκριτικής και είναι δομημένα με έναν ξύλινο, τεχνοκρατικό λόγο. Αυτά τα κείμενα στη συνέχεια, με μικρές ή και καθόλου παραλλαγές, δημοσιεύονται ή ανασκευάζονται από συστημικές γραφίδες και διαχέονται στην κοινωνία, από εφημερίδες, κανάλια, ιστοσελίδες, μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Με έναν έμμεσο τρόπο λοιπόν, η κατασκευασμένη αυτή πραγματικότητα γίνεται σιγά-σιγά η κυρίαρχη εκδοχή και εγγράφεται ως τέτοια στη συνείδηση του κόσμου.
Ωστόσο, σε μια σύγχρονη, ανοιχτή δημοκρατία αυτό που θα έπρεπε να γίνεται, είναι ο απολογισμός μιας μεταρρύθμισης να διενεργείται άμεσα και αδιάλειπτα από τους πολίτες και δη από εκείνους προς τους οποίους κατευθύνθηκαν οι μεταρρυθμίσεις. Τους άμεσα εμπλεκόμενους δηλαδή και δεν εννοούμε την αξιολόγηση των πολιτών στην κάλπη με την ψήφο τους κάθε τέσσερα χρόνια. Με σύγχρονους όρους διαμόρφωσης πολιτικής αυτό θα το ονομάζαμε ενδιάμεση ή διαμορφωτική αξιολόγηση μιας μεταρρύθμισης, με σκοπό να προκύψει ανατροφοδότηση από τα κάτω και η πολύτιμη αυτή πληροφορία να αξιοποιηθεί για τη διενέργεια βελτιώσεων στις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες. Η ποιοτική δημοκρατία στις μέρες μας δεν μπορεί παρά να ταυτίζεται με την ανοιχτή και όσο πιο άμεση δημοκρατία, που να είναι μαζική, συμπεριληπτική και να αφουγκράζεται τις ανάγκες των πολιτών, ανεξάρτητα κομματικής τοποθέτησης.
Αλήθεια, όλα τα παραπάνω έχουν απασχολήσει, έστω και στο ελάχιστο, την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, αλλά και την ίδια την κυβέρνηση; Κατά πόσο υπάρχει η αίσθηση ότι το κυβερνών κόμμα πολιτεύτηκε και νομοθέτησε με αυτόν τον τρόπο τα τελευταία τέσσερα χρόνια;
Δυστυχώς, ο κόσμος της εκπαίδευσης, διαχρονικά, διαθέτει πολύ χαμηλή σύνδεση με τις ηγεσίες του υπουργείου Παιδείας. Διαφορετικά, ως επί το πλείστον οι υπουργοί Παιδείας δεν ήταν βγαλμένοι μέσα από τον κόσμο της δημόσιας εκπαίδευσης, δεν είχαν οργανικό δέσιμο με τα σχολεία, είχαν χαμηλή προσωπική γνώση και εμπειρία για το τι πραγματικά συμβαίνει στον μικρόκοσμο μιας σχολικής μονάδας, για να μην μιλήσουμε για την έλλειψη οποιασδήποτε σύνδεσης με τη νέα γενιά. Όλα αυτά είναι κοινός τόπος για έναν εκπαιδευτικό λειτουργό και για έναν μέσο μαθητή, ο οποίος είναι ένας εκκολαπτόμενος πολίτης. Έχοντας όλα αυτά υπόψη που, λίγο πολύ, έχουν καταγραφεί στη συλλογική μνήμη των εκπαιδευτικών και των μαθητών ως κοινός τόπος, η νυν υπουργός Παιδείας έχει καταφέρει ένα αξιοσημείωτο αρνητικό ρεκόρ. Μετά από σχεδόν τέσσερα χρόνια στο τιμόνι της Παιδείας η κυρία Κεραμέως θα μείνει αξέχαστη στη συλλογική μνήμη των μαθητών, των γονέων τους και των εκπαιδευτικών για τα εξής κατορθώματά της.
- Για την απουσία οποιασδήποτε διαβούλευσης και ανοιχτού διαλόγου με τη μαθητική και εκπαιδευτική κοινότητα.
- Για την τυφλή εφαρμογή νομοσχεδίων και μεταρρυθμίσεων που είχε προαποφασίσει με διάφορες ομάδες πίεσης και ομάδες συμφερόντων.
- Για την κυνική περιφρόνηση που έδειξε σε θεσμοθετημένες και άτυπες δομές ανοιχτής διακυβέρνησης και σε χιλιάδες προτάσεις που έγιναν από την κοινωνία των πολιτών.
- Για την περιφρόνηση και τον εμπαιγμό στο θεσμό της συνδικαλιστικής εκπροσώπησης.
- Για το ότι προτιμά τις δικαστικές προσφυγές παρά τον ουσιαστικό διάλογο.
- Για την ευθεία επίθεση στις κοινωνικές επιστήμες με την κατάργηση σχεδόν του συνόλου των μαθημάτων κοινωνικών επιστημών στο λύκειο.
- Για το ότι ποτέ δεν καταδέχθηκε να συνομιλήσει με κανέναν εκπρόσωπο κοινωνικών επιστημόνων και ποτέ δεν απάντησε σε καμία ερώτηση για την κατάργηση μαθημάτων πολιτικής παιδείας και κοινωνικής εκπαίδευσης.
- Για την αύξηση των εξετάσεων και των μορφών αποκλεισμού από τις ανώτατες σπουδές σε δημόσια ιδρύματα.
- Για τη δεκτικότητά της να ενισχύει τις ιδιωτικές δαπάνες εκπαίδευσης και τα ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα εν γένει, αδιαφορώντας για τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.
- Για την αύξηση του άγχους των μαθητών, αλλά και τη μείωση της σύνδεσής τους με το σχολείο, στοιχεία τα οποία τροφοδοτούν φαινόμενα ενδοσχολικής βίας και παραβατικότητας.
- Για την αδυναμία της να δώσει πραγματικές λύσεις στα διογκούμενα προβλήματα των σχολείων, των μαθητών και των εκπαιδευτικών.
- Για την επιδείνωση των σχέσεων συναδελφικότητας και αλληλεγγύης στους συλλόγους διδασκόντων.
- Για τη δημιουργία μιας κουλτούρας αγοραίου ανταγωνισμού, εργασιακής ανασφάλειας και κάθετων ιεραρχικών σχέσεων στα σχολεία.
- Για την αναβίωση του επιθεωρητισμού και του αυταρχισμού.
- Για τόσα άλλα στον χώρο της επαγγελματικής και ανώτατης εκπαίδευσης που έγιναν χωρίς καμία ουσιαστική διαβούλευση, συναίνεση και διάθεση να ακουστούν οι επαγγελματίες-λειτουργοί του πεδίου που σίγουρα ξέρουν καλύτερα από οποιοδήποτε υπουργό και το επιτελείο των «σοφών» του.
Θα θυμόμαστε την κυρία Κεραμέως ως ίσως την μοναδική υπουργό που είχε τόσο μεγάλη ασυλία από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και ποτέ δεν ήρθε αντιμέτωπη με κάποια ερώτηση που θα την έφερνε σε δύσκολη θέση. Ούτε μια ερώτηση δεν της έγινε από τις χιλιάδες ερωτήσεις που κάνουν κάθε μέρα οι μαθητές στις τάξεις σχετικά με την καθημερινότητά τους στο σχολείο και τις συνθήκες εκπαίδευσής τους, τις οποίες βλέπουν να επιδεινώνονται.
Θα θυμόμαστε την κυρία Κεραμέως από τις προγραμματισμένες εκπαιδευτικές επισκέψεις τις σε επιλεγμένες σχολικές μονάδες, οι υποδομές των οποίων δεν έμοιαζαν με κανένα μέσο σχολείο στο οποίο φοιτούν χιλιάδες μαθητές.
Θα θυμόμαστε την απερχόμενη υπουργό Παιδείας ως μια νέα «Σιδηρά Κυρία» που ποτέ δεν ένιωσε τον παλμό του εκπαιδευτικού κόσμου, τις ανησυχίες, τους φόβους και τις φιλοδοξίες των νέων παιδιών, τις αγωνίες και τις ανάγκες των γονιών που ζορίζονται από τις απανωτές κρίσεις, τη ματαίωση των εκπαιδευτικών λειτουργών που βάζουν πλάτη για χάρη των παιδιών με μισθούς λίγο κάτω ή επάνω από τον κατώτατο μισθό στον ιδιωτικό τομέα.
Για όλα αυτά θα σας θυμόμαστε κυρία Κεραμέως με την ελπίδα ότι δεν θα ξεχαστούν ποτέ τα έργα και οι ημέρες σας.
* Ο Πολύβιος Ψήνας είναι κοινωνιολόγος
