Οι παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες που έχουν ως συνέπειες τους καύσωνες, την ξηρασία και την αύξηση του κίνδυνου δασικών πυρκαγιών από τη μια και τα πλημμυρικά φαινόμενα που καταγράφονται στη χώρα αλλά και στην Κρήτη σε μεγάλο βαθμό, με καταστροφικές συνέπειες είναι κάποιες από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, που έχουν ήδη αρχίσει να διαφαίνονται, δημιουργούν εύλογη ανησυχία και προβληματισμό σε φορείς και πολίτες. Επιπτώσεις που αφορούν σε όλους τους τομείς της ζωής και της οικονομικής δραστηριότητας αλλά και της δημόσιας υγείας και επιβάλλουν την άμεση λήψη μέτρων. Μέτρα, τα οποία αφορούν τόσο στην πρόληψη με την υλοποίηση των αναγκαίων υποδομών που θα θωρακίσουν τις περιοχές, μέτρα για τις αγροτικές καλλιέργειες για την προστασία των υπαρχουσών αλλά και εξέταση εναλλακτικών καλλιεργειών και μέτρα για την προστασία της δημόσιας υγείας.
Τα παραπάνω ζητήματα συζητήθηκαν χθες σε εκδήλωση με θέμα «Κλιματική Κρίση – Πρωτογενής Τομέας – Δημόσια Υγεία», που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών «ΕΝΑ».
Ο Κώστας Λαγουβάρδος, Dr. μετεωρολόγος, διευθυντής Ερευνών Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, μίλησε για τον καιρό και την κλιματική αλλαγή και αναφερόμενος στην Κρήτη τόνισε ότι απειλείται από ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι πλημμύρες αλλά και οι δασικές πυρκαγιές:
«Λόγω της γεωγραφικής θέσης στην Κρήτη το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι πλημμύρες. Τα στοιχεία δείχνουν ότι σε αυτό οφείλονται και οι περισσότερες καταστροφές στην Κρήτη. Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι οι υψηλές θερμοκρασίες. Το γεγονός ότι η Κρήτη είναι νησί με γύρω-γύρω θάλασσα μετριάζει κάπως τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Παρόλα αυτά τα στοιχεία τις επόμενες δεκαετίες δείχνουν ότι και εδώ θα έχουμε αύξηση της θερμοκρασίας. Ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα ο συνδυασμός υψηλών θερμοκρασιών και σχετικής αυξημένης υγρασίας, το οποίο είναι σύνηθες στην Κρήτη, μπορεί να οδηγήσει στο μέλλον σε καταστάσεις δύσκολες για την ανθρώπινη υγεία. Στην Ελλάδα και στην Κρήτη τα δύο μεγαλύτερα προβλήματα είναι οι υψηλές θερμοκρασίες, οι καύσωνες και δευτερευόντως οι πλημμύρες κάποιες εποχές του χρόνου.
Πρέπει να δούμε πως μπορέσουμε να αποφύγουμε τα χειρότερα, να μην μπούμε σε καταστάσεις που θα έχουμε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, παρατεταμένη διάρκεια καυσώνων, λιγότερες βροχές, παρατεταμένη ξηρασία με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για την ανθρώπινη υγεία, αλλά και για τον πρωτογενή τομέα και κυρίως της αγροτική παραγωγή.
Η κλιματική αλλαγή είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Οπότε δεν μπορούμε μόνοι μας να κάνουμε κάτι για περιορίσουμε τις πομπές του αερίου του θερμοκηπίου. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε σαν πολίτες είναι να πιέζουμε προς αυτήν τη κατεύθυνση. Παρόλο που δεν πάμε καλά, ειδικά το ενεργειακό πρόβλημα και η κρίση που είχαμε τον τελευταίο χρόνο οδήγησε πάλι εκ νέου σε εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου σε μεγάλο βαθμό. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε προφανώς είναι οι υποδομές, για να αντιμετωπίσουμε τις φυσικές καταστροφές που θα γίνονται συχνότερες. Όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα πρέπει να δούμε και να επανασχεδιάσουμε κάποια πράγματα. Οι νέες καταστάσεις δείχνουν υψηλότερες θερμοκρασίες, λιγότερες μέρες βροχής, με ισχυρότερες μορφές αλλά μεγαλύτερης διάρκειας ξηρασίες, είναι καταστάσεις που θα δυσκολέψουν την αγροτική παραγωγή και την ανθρώπινη υγεία. Πρέπει να πάρουμε μέτρα για να μπορέσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο να μετριάσουμε ή και να αποφύγουμε αυτά τα προβλήματα».
Ο Φάνης Κουρεμπές, συντονιστής τμήματος αγροτικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ γεωπόνος, Msc. μέλος Δ.Σ. ΓΕΩΤΕΕ, πρώην πρ. ΕΛΓΑ αναφέρθηκε στις επιπτώσεις στον αγροτικό τομέα και στην ανάγκη ασφάλισης της πρωτογενούς παραγωγής τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Στο Ρέθυμνο το 2019 έγινε σε κάποιες περιοχές μια πρώτη γερή «επίσκεψη» του φαινομένου των ακραίων καιρικών φαινομένων. Εκείνη την εποχή ήμουν πρόεδρος στον ΕΛΓΑ και μας είχε απασχολήσει πολύ. Δυστυχώς αυτό το πράγμα έρχεται και εάν δεν μπορέσουμε γρήγορα να φτιάξουμε εκείνες τις υποδομές για να το αναχαιτίσουμε, θα υπάρξει πολύ μεγάλο πρόβλημα, όπως είναι οι ερημοποιήσεις περιοχών, το πρόβλημα του νερού λειψυδρία και ξηρασία, το πρόβλημα των μεγάλων ποσοτήτων νερού σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα που θα δημιουργεί τα προβλήματα στις καλλιέργειες. Υπάρχουν τρόποι προφύλαξης καταρχήν των καλλιεργειών και των αγροτών, έτσι ώστε να έχουμε παραγωγή και να μην διαλύεται είτε με την ξηρασία, είτε με κάποιο ακραίο καιρικό φαινόμενο με αποτέλεσμα να μην έχουμε παραγωγή και να μην είναι η χώρα στις αγορές. Επίσης, να μπορούμε να αναπληρώνουμε το εισόδημα των παραγωγών από ένα δημόσιο, βιώσιμο σύστημα γεωργικών ασφαλίσεων. Αυτά είναι δύο βασικά σημεία. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα για στροφή σε νέες καλλιέργειες, οι οποίες είναι πιο ανθεκτικές σε καταστάσεις κλιματικής κρίσης ανάλογα με τα δεδομένα. Εδώ η Κρήτη λόγω των δικών της χαρακτηριστικών, νότια με υψηλές θερμοκρασίες, ήπια καλοκαίρια, θα πρέπει να δούμε συνολικά σαν πολιτεία τις δράσεις που πρέπει να γίνουν, για παράδειγμα μικρά φράγματα ανάσχεσης και εμπλουτισμού με νερό μεγάλων περιοχών. Σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση να δούμε τις δράσεις που θα κρατήσουν τον αγροτικό πληθυσμό στα χωριά να συνεχίσει να παράγει και η πολιτεία να είναι δίπλα του».
Για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη δημόσια υγεία μίλησε ο τομεάρχης υγείας του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Ρεθύμνου, Ανδρέας Ξανθός, επισημαίνοντας την ανάγκη ενίσχυσης όλων των δομών δημόσιας υγείας, αλλά και την ειδική μέριμνα των ευάλωτων ομάδων. Μεταξύ άλλων στην τοποθέτησή του στη χθεσινή εκδήλωση ανέφερε: «Ο παγκόσμιος οργανισμός Υγείας έχει προειδοποιήσει ότι η κλιματική κρίση θα είναι η μεγαλύτερη υγειονομική απειλή για την ανθρωπότητα στα επόμενα χρόνια. Υπάρχουν μελέτες που αποδεικνύουν τις δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των πληθυσμών και ιδιαίτερα των ευάλωτων πληθυσμών, όπως είναι οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά, όπως είναι οι εργαζόμενοι στην ύπαιθρο και γενικότερα οι άνθρωποι που είναι εκτεθειμένοι σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες και μεταβολές. Θεωρώ, λοιπόν, το στοίχημα ότι είναι να αναδιοργανώσουμε τη λειτουργία του κράτους και τη δημόσια περίθαλψη με στόχο να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις, να ενδυναμώσουμε το δημόσιο σύστημα υγείας, να περιορίσουμε τις ανισότητες στη φροντίδα ομάδων του πληθυσμού και να προστατεύσουμε τη δημόσια υγεία από αυτήν τη νέα πρόκληση και νέα απειλή.
Χρειάζεται ένα νέο διεθνές πλαίσιο. Πρέπει σε επίπεδο Ευρώπης, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο να ενισχυθούν οι μηχανισμοί έγκαιρης διάγνωσης αρνητικών επιπτώσεων. Να ενισχυθούν οι μηχανισμοί διασυνοριακής συνεργασίας και βεβαίως, να ενισχυθούν οι υπηρεσίες δημόσιας υγείας, όχι οι υπηρεσίες του ΕΣΥ, αλλά υπηρεσίες που ασχολούνται με την πρόληψη και την αποτροπή υγειονομικών κρίσεων, όπως είναι ο ΕΟΔΥ, ο οποίος πρέπει να αναδιοργανωθεί και σε περιφερειακή βάση. Έτσι, ο ΕΟΔΥ σε διασύνδεση με το ΕΣΥ και το κεντρικό κράτος να μπορεί να παρέμβει έγκαιρα και αποτελεσματικά όταν εκδηλώνονται προβλήματα, όχι μόνο από μεγάλες φυσικές καταστροφές πυρκαγιές, πλημμύρες κ.λπ. που ξέρουμε ότι είναι συνέπειες της κλιματικής κρίσης, αλλά και όταν υπάρχουν επιπτώσεις σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, όπως είναι οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά».
Την εκδήλωση συντόνισε η Αγγελική Μητροπούλου, υπ. διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αιγαίου, επιστημονική συνεργάτιδα του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών «ΕΝΑ».
